Surowiec roślinny wykorzystywany w medycynie zawsze ma do spełnienia określoną funkcję, która zdeterminowana będzie konkretnymi problemami zdrowotnymi. Zaczynając od problemów związanych z ośrodkowym układem nerwowym warto powiedzieć o surowcach, które działają uspokajająco i nasennie. W przemyśle farmakologicznym w tego rodzaju problemach stosuje się najczęściej syntetyczne leki, których zadaniem jest pobudzanie lub hamowanie aktywności ośrodkowego układu nerwowego. W podobny sposób działają również surowce farmakognostyczne (w także te o działaniu narkotycznym lub halucynogennym oraz psychotropowym).
Kiedy serce szwankuje
W przypadku problemów ze strony układu sercowo – naczyniowego zastosowanie surowców roślinnych zależne będzie od rodzaju schorzenia. W przypadku naturalnych surowców przeciwmiażdżycowych na pewno należy wymienić czosnek, który nie tylko obniża ciśnienie krwi, ale również zmniejsza poziom cholesterolu u chorych. Dodatkowo poprawia przepływ krwi, wpływając również na poprawę działania krążenia obwodowego. W profilaktyce przeciwmiażdżycowej dużą rolę ogrywa również działanie antyoksydacyjne oraz przeciwwolnornodnikowe. Zmniejszenie zawartości cholesterolu oraz wolnych triglicerydów we krwi, jednocześnie zapobieganie miażdżycy tętnic, powodują substancje czynne zawarte w liściach oraz zielu karczochów, m.in. cynaryna. W fitoterapii niewydolności tętnic kończyn dolnych na tle miażdżycy zarostowej świetnie sprawdza się ekstrakt z liści miłorzębu.
Rośliny w walce z cukrzycą i problemami układu oddechowego
W przypadku cukrzycy dużym wsparciem będzie działanie hipoglikemiczne surowców roślinnych, które są roślinami krajowymi. Należą do nich:
- liść borówki,
- owocnia fasoli zwyczajnej,
- ziele rutwicy lekarskiej,
- kłącze perzu właściwego,
- liść i korzeń pokrzywy zwyczajnej,
- słupki kukurydzy,
- korzeń cykorii podróżnika.
Przez wzgląd na znacznie mniejsze działanie hipoglikomizujące niż w przypadku standardowych leków, mieszanki ziołowe z powyżej wymienionych roślin najczęściej stosuje się np. w przypadku stanu przedcukrzycowego lub jako wsparcie działania leków. Szerokim zagadnieniem jest również fitoterapia chorób układu oddechowego. Surowce roślinne o działaniu przeciwastmatycznym i broncholitycznym to m.in. owoc aminka egipskiego, korzeń i ziele biedrzeńca mniejszego, ziele doględy wielkiej, liście i korzenie lepiężnika lekarskiego. W stanach zapalnych dróg oddechowych stosuje się w fitoterapii surowce olejkowe o działaniu mukolitycznym oraz wykrztuśnym, m.in. olejek rumiankowy, ziele i olejek tymiankowy, ziele macierzanki, olejki eteryczne sosny i żywicy sosnowej, eukaliptusa, cynamonu cejlońskiego, mirtu, czosnku oraz cebuli. W tego rodzaju stanach zapalnych stosuje się także surowce ślazowe, wśród których należy wymienić: liść babki wąskolistnej, korzeń i liść prawoślazu lekarskiego, kwiat malwy dzikiej, kwiat czarnej malwy ogrodowej, kwiat dziewanny, kwiat lipy oraz porost islandzki.
Surowce roślinne o określonym działaniu z powodzeniem stosuje się również w środkach prozdrowotnych przeznaczonych dla dzieci. Wśród szerokiej oferty warto wspomnieć te surowce, które zawierają witaminy, w dostarczaniu których prym wiodą owoc róży, czarna porzeczka i owoce aceroli, które są bogatym źródłem witaminy C, A, E, PP czy witamin z grupy B. Inne surowce świetnie wpływają na prawidłową odporność dzieci, wśród nich można wymienić m.in. aloes zwyczajny, jeżówkę purpurową czy czarny bez.
Bibliografia:
- Adaszyńska M., Swarcewicz M., Wybrane wtórne metabolity roślinne jako środki przeciwdrobnoustrojowe [w:] Wiadomości chemiczne, Nr 67/2013
- Baraniak J., Kania M., Surowce roślinne i inne wybrane składniki preparatów prozdrowotnych przeznaczone do stosowania u dzieci [w] Postępy Fitoterapii Nr 214
- Fitoterapia i leki roślinne, red. E. Lamer – Zarawska, B. Kowal – Gierczak, J. Niedworok, wyd. PWN, Warszawa 2013
- Kędzia B., Hołderna – Kędzia E., Działania przeciwdrobnoustrojowe roślinnych pochodnych fenolu [w:] Postępy Fitoterapii Nr 3/2012, s. 151-155
- Kolińska A., Marciniak P., Adamski Z., Rosiński G., Alkaloidy – naturalne substancje kardioaktywne [w:] Kosmos. Problemy nauk biologicznych, Nr 2/2016, s. 247-256.
- Kowal – Gierczak B., Fitoterapia schorzeń układu sercowo – naczyniowego składników [w:] Fitoterapia i leki roślinne, wyd. PZWL, Warszawa 2007, s. 171
- Sadowska A., Skarżyńska E., Rakowska R., Batogowska J., Waszkiewicz- Robak B., Substancje bioaktywne w surowcach pochodzenia roślinnego i roślinach zielarskich [w:] Postępy techniki przetwórstwa spożywczego, Nr 2/2012, s. 131-135).
- Skarżyński A., Zioła czynią cuda, Agencja Wydawnicza Comes Licia i Andrzej Skarżyńscy, Warszawa 1994
